Ο Τρύγος και το κρασί στην Ελλάδα του χθες και του σήμερα

Οι γεωργοί το μήνα Σεπτέμβριο τον λένε Τρυγητή ή Τρυγομήνα. Ο τρύγος είναι μια από τις πιο δύσκολες και κουραστικές γεωργικές εργασίες, όπως δηλώνει και η φράση «τρύγος, θέρος, πόλεμος», ώστε συχνά γίνεται με την αλληλοβοήθεια των κατοίκων γειτονικών χωριών / περιοχών, δεδομένου ότι δεν αρχίζει παντού τις ίδιες ημερομηνίες αλλά εξαρτάται από τις ιδιαίτερες κλιματολογικές συνθήκες που επικρατούν κατά περιοχή καθώς και από το είδος των σταφυλιών. Παρόλα αυτά, η συγκομιδή των σταφυλιών κάτω από τον καυτό ήλιο του καλοκαιριού και η συγκέντρωσή τους στο πατητήρι, για να γίνουν κρασί από τα αρχαία χρόνια μέχρι και σήμερα έχει γιορταστικό χαρακτήρα -μοιάζει με πανηγύρι. 

Οι σχέσεις του ανθρώπου με το κρασί ανά τους αιώνες υπήρξαν στενές: «Οίνος ευφραίνει καρδίαν ανθρώπου» έλεγαν οι Έλληνες, «Στο κρασί η αλήθεια» [in vino veritas] πίστευαν οι Ρωμαίοι. 

Ο Όμηρος επαινεί το κρασί όχι μόνο σαν ευχάριστο ποτό αλλά και σαν φάρμακο για πολλές αρρώστιες. Ο ποιητής Σιμωνίδης ο Κείος κατέταξε τις ιδιότητες κάθε ποικιλίας κρασιού ανάλογα με την επίδρασή τους στην υγεία: Τα λευκά κρασιά είναι χωνευτικά, αλλά «την κεφαλήν διάπυρον», δηλαδή φέρνουν έξαψη. Τα μαύρα ξηρά τα έβρισκε θρεπτικά και τα μαύρα γλυκά κρασιά ακόμα πιο θρεπτικά. Ο Αριστοτέλης έλεγε, ότι όσοι μεθούν με κρασί πέφτουν μπρούμυτα! Γιατί το κρασί βαραίνει το κεφάλι. 

Οι Χιώτες ήταν οι καλύτεροι αμπελουργοί της αρχαιότητας μια και σύμφωνα με την Ελληνική Μυθολογία τους δίδαξε την καλλιέργεια της αμπέλου πρώτος στην Ελλάδα ο Διόνυσος με το γιο του τον Οινοπίωνα. Άλλη εκδοχή είναι αυτή που θέλει την εισαγωγή του κρασιού στη χώρα μας από την ξηρά και μάλιστα από τη Θράκη, άλλη, από τη θάλασσα και συγκεκριμένα ή από την Κρήτη ή από τα Μικρασιατικά παράλια με πρώτους εισαγωγείς τους Πελασγούς. 

Η ονομασία κρασί προέρχεται από τη λέξη κράσις, δηλαδή ανάμειξη. Οι αρχαίοι έπιναν το κρασί τους «νερωμένο» και όχι μόνο με φυσικό νερό αλλά και με θαλασσινό νερό κι έφτιαχναν το «θαλασσίτη οίνο». 

Στην αρχαία Αθήνα τα Οσχοφόρια ήταν μια από τις πιο λαμπρές γιορτές. Νέοι, ντυμένοι γυναικεία, κρατώντας όσχους, δηλαδή τσαμπιά σταφύλια, έκαναν αγώνα δρόμου από το ναό του Διονύσου μέχρι το ναό της Σκιράδος Αθηνάς, στο Φάληρο. 

Οι αμπελουργοί, με τραγούδια, χορούς και γλέντια που γίνονται στους αμπελώνες έκφραζαν ανέκαθεν τις ευχαριστίες τους στο Θεό ή τους θεούς για την καλή σοδειά. Στα αμπελοχώρια, δηλαδή στα χωριά που το σταφύλι αποτελεί το βασικό πόρο ζωής τους, η πρώτη μέρα του τρύγου -παρόλο που μπορεί να είναι διαφορετική από τόπο σε τόπο- χαιρετίζεται με τύμπανα, νταούλια και τραγούδια και ο τρύγος έχει τη μορφή αληθινού πανηγυριού. Το πανηγύρι του τρύγου κορυφώνεται στο πατητήρι. Πλήθος κόσμου, κυρίως νέοι και νέες, ντόπιοι και ξένοι βρίσκουν πολύ διασκεδαστικό το πάτημα των σταφυλιών. Με γέλια και τραγούδια πατούν τα σταφύλια για να βγει ο περίφημος λαμπερός χυμός για να φτάσει στα ποτήρια που «τσουγκρίζουν» εις υγείαν!